De Tessark-school verraste mij (Dees) met een apart gewaad. Ben moest zijn boordmaat opgeven. Dit zal wel betekenen dat er een "African shirt' voor hem wordt gemaakt.

Over Tessark gesproken: De computers hielden de gemoederen bezig.
Ben werd gevraagd om samen met Richard op pad te gaan om computers te kopen. Richard is een jonge knaap van Tessark die, als teacher, het transport van school regelt en verder allerlei veel voorkomende werkzaamheden verricht voor de school. Er werd verder niets uitgelegd. 'The white man' zou er wel verstand van hebben. De enige opdracht was: 'You have to buy the best ones', maar……uh pardon:……Hoeveel computers hebben we nodig? Wat is het budget? Wie gaat de service verzorgen na aankoop? Allemaal relevante vragen waarop geen antwoord werd gegeven. Ben had echt het gevoel dat het weer slechts om de vorm en de status ging…….'We the Tessark school, we have computers'…….Het leek Ben dan ook raadzamer om know-how van buiten in huis te halen. Aangezien wij een computer-deskundige kennen die in Takoradi een internetcafé heeft, besloot Ben contact op te nemen met deze jongen, Thomas genaamd. Thomas is gewend om deze klussen te klaren en Tessark kan er straks profijt van hebben, zeker ook op het gebied van onderhoud en nazorg. Als je dan kortsluit met Tessark dat je Thomas hebt gevraagd om de helpende hand toe te steken en dat je dus niet klakkeloos computers hebt gekocht, dan vindt men dit óók weer goed. Alles wat 'the white man' regelt is bij voorbaat oké en daar worden wij inmiddels wel een beetje moe van…..Maar goed, het einde van het verhaal was dat 'bruggenbouwer' Ben de school, zijnde madam Theresa in contact had gebracht met Thomas. Iedereen was blij met deze samenwerking. Men werd steeds enthousiaster en er werden verschillende ideeën gelanceerd: Thomas zou ook een website kunnen maken voor de school en wellicht kon er internetverbinding gerealiseerd worden op Tessark. Prima toch! Uiteindelijk arriveerden er op 10 februari twee computers (flat screen), die door Thomas en een medewerker werden geïnstalleerd. Deze computers werden vooralsnog in de huiskamer geplaatst.

Onderstaand: De eerste 2 computers van de Tessark-school.

T.z.t. wil men een computerlokaal met meerdere computers realiseren in de kelder van het huis. Thomas en zijn compagnon dragen sinds kort shirts met het logo van het internetcafé. Zoals wellicht bekend vindt men 'uniforms' in Ghana erg belangrijk. Madam Theresa en haar dochter Nanama waren dan ook erg onder de indruk van de outfit en vroegen zich af wie de blouses had gemaakt. Toen bleek dat de vrouw van Thomas (naaister) hiervoor verantwoordelijk was geweest, was de link snel gelegd en werd meteen besloten om uniformen te laten maken voor de leerkrachten van Tessark.

De kinders op school leren veel liedjes die enigszins religieus zijn getint. Een voorbeeld hiervan is het liedje: Trust and obey: While we walk with the Lord; in the light of his word; what a glory he shares on our way; while we do his good will; he abide with us still; and with all who will trust and obey. Trust and obey; for there is no other way; to be happy in Jesus, but to trust and obey.

Leerkracht Aboitie vroeg zich af: 'If you are in the Netherlands, will you come back to Ghana? Voor ik iets kon zeggen, zei hij: 'Or you enter the door of no return?'

Een wedstrijd in P2 tijdens de Franse les zorgde voor een spannende les, met uiteindelijk een stralende winnaar!

Door de hoge luchtvochtigheid, wordt het schoolkrijt snel zacht en breekt het snel.

Op het schoolterrein is een vijver gerealiseerd, onder de trappen van het gebouw, met een muur eromheen. In principe kan er dus geen kind in verdrinken. Echter…..wij zagen dat die vijver ook wel eens gebruikt wordt om een kind te straffen. Een crècheleidster pakte een klein meisje beet, droeg het naar de vijver en dompelde de beentjes in het smerige water. Het kind gilde als een speenvarken en terecht natuurlijk……wat een vreselijke manier van straffen!

De oprichtster van school, madam Theresa, had ons een tijdje geleden verteld dat de school was opgericht op 7 februari 2004. Die informatie werd dus in het vorige bericht door ons vermeld en op de site geplaatst. Toen wij haar dan ook op die dag feliciteerden met het 7-jarig bestaan van Tessark, liet zij plotseling weten: 'No, we didn't start in 2004, but in 2005, so we exist 6 years and not 7'. Wij dachten: 'Hoe is het toch mogelijk dat jij als 'founder' van de school de foutieve startdatum doorgeeft'? Maar goed…..zij voegde eraan toe: 'When we exist 10 years, then you have to come and celebrate with us, even if you are in the Netherlands by that time'!

Als de kinderen er een potje van maken, dan gebeurt het wel eens dat zij een 'letter of apologize'moeten schrijven aan de betreffende leerkracht. In die brief moeten zij dan hun verontschuldigingen aanbieden. Een voorbeeld: 'We are sorry for misbehaviour; so please forgive us; we will not do it again; thank you'.

De Tessark school heeft 2 schoolbussen; een grote en een kleine. Inmiddels zijn de buschauffeurs vertrokken. De chauffeur van de grote bus is ontslagen. Hij zou op zondag verzuimd hebben om de bus te wassen en te voorzien van diesel. Verder blijkt hij iets gedaan te hebben dat niet door de beugel kon. De chauffeur van de kleine bus heeft een andere baan gevonden. Twee nieuwe chauffeurs hebben hun plaats ingenomen. Op de schoolbus prijkt een sticker met de volgende tekst: 'My family needs me today; I will not drive carelessly or dangerously; be patient today, not a patient tomorrow!'

We hebben er weer een nieuwe collega bijgekregen. Op 8 februari maakten we kennis met de Ghanese Agnes.

Zoals eerder gemeld organiseren wij excursies voor de kinderen. Na afloop maken we er dan een 'project work' van en moeten zij vragen beantwoorden. De uitslag van het 'project work' naar aanleiding van de excursie naar het vliegveld, was niet echt goed: De piloot werd gesitueerd in de cargo-ruimte en de passagiers zaten op de stoel van de piloot! De kinderen presteren toch onder de maat. Hierna ging Ben zich voorbereiden op de excursie naar de politie en betrok daar tevens het onderwerp 'verkeer' bij.

Ik (Dees) werk ook met verschillende 'topics', maar soms is het tijd voor een liedje of een versje en als madam Desereen met 'story telling' begint, dan hangt het grut aan mijn lippen. Het zingen van Franse liedjes is ook altijd een feest. Het blijft niet bij zingen; er wordt ook gedanst. Afrikaanse kinderen hebben dansen in hun bloed en kunnen écht niet meer op een stoel blijven zitten als de muziek begint te spelen.

Op zekere dag prijkte er een 'proverb' op het schoolbord: A friend is easier lost than found…………………

De ouders van de kinderen hebben geprotesteerd. De school wil namelijk niet meer de kinderen thuis ophalen en thuis afzetten. Om efficienter te werken, wil de school verzamelplaatsen realiseren waar de kinderen 's morgens worden opgehaald en 's avonds weer worden afgezet. De ouders zijn het niet eens met deze beslissing. Zij kwamen dan ook massaal naar school, om hun ongenoegen kenbaar te maken. Er vond een 'meeting' plaats in de huiskamer van Theresa en Eric.

Van tijd tot tijd worden de hoofden van de schoolkinderen helemaal kaalgeschoren. Dit gebeurt vaak door de ouders uit hygiënisch oogpunt. In Tamale zagen we dit, maar dus ook in Takoradi. Het kan dan ook voorkomen dat je de ene dag nog tegen een mooie haardos aan kijkt en de volgende dag tegen een kale biljartbal.

Toen teacher Aboitie van klas P1b het menselijk lichaam behandelde en de kinderen vroeg om de woorden bij de lichaamsdelen te plaatsen, schreef een klein jongetje bij de mannelijke geslachtsdelen het woord op: the pipe…….!!!

Wij hadden al een hele tijd op de rol staan om een workshop voor de leerkrachten
te organiseren, op het gebied van 'behaviour disorders; how to deal with indiscipline; canen;
child development and growth in the classroom; lessonplan; child-centred approaches;
classroom management; why approach; positivism; activity; creativity' etc. etc. Op 9 februari
was het dan zover. De workshop had als titel: 'Learning by doing'. Hoewel de leerkrachten
in het begin erg sceptisch waren, zorgde de 'Europese aanpak' uiteindelijk toch voor een
gematigd enthousiasme.

Ik (Dees) had 3 stellingen op het bord geschreven, namelijk: What do you think by: Child development and growth in the classroom? What do you think by: Child-centred approaches? What do you think by: Why approach; positivism; activity; creativity? Ik verdeelde de teachers in 2 groepen: Groep 1: Samuel, Josephine, George. Groep 2: Aboitie en Ben.

Onderstaand: Workshop voor de leerkrachten van P1 en P2 (groep 3 en 4) van de Tessark-school.

Zij kregen de opdracht om te brainstormen over het onderwerp. Hierna verzamelde ik de uitkomsten cq de resultaten van de 2 groepen en werd er plenair over gediscussieerd. Vele issues passeerden de revue: Het aanbieden van lesstof van algemeen naar specifiek; verrijkingsstof geven aan intelligente kinderen; andere methoden hanteren (discovery learning approach; activity-oriented method; discussion method; project method; problem-solving method); de rol van leerkracht die verandert in coach; het stimuleren en motiveren; het uitleggen waarom een antwoord of een bepaald gedrag niet goed is; positieve alternatieven verschaffen bij ongewenst gedrag; alle leerlingen bij de les betrekken; motivatie belonen; kinderen aanmoedigen om vragen te stellen; kinderen dingen laten uitleggen; rekening houden met individuele verschillen; nieuwsgierigheid prikkelen; ontdekkend en spelend leren enz. enz. enz. Uiteindelijk vormden de leerkrachten samen een soort van conclusie. Na een uur liet teacher Samuel weten: 'Can we continue tomorrow?' Dat was voor ons geen probleem. Sommige teachers wonen namelijk ver verwijderd van school en zij wilden na een lange dag van lesgeven naar huis. Samuel zelf moest zelfs nog op een andere plek les gaan geven (private classes). Josephine liet weten: 'It was very nice'. Wij waren hoopvol gestemd. Oké…..follow-up op 10 februari……

Op deze dag werd de workshop afgerond met de onderwerpen: Behaviour disorders; how to deal with indiscipline; classroom-management. Leerkracht George was weliswaar afwezig, maar zijn plaats werd ingenomen door Nanama, (de dochter van madam Theresa).

Onderstaand: Impressies workshop.

Zeker het onderwerp straffen sloeg aan. Ons doel was om het canen (het slaan met de stok) af te schaffen. Of dit lukt is vers twee, maar het wordt in ieder geval bespreekbaar gemaakt en dat is hier in Ghana al een hele stap. De meeste leerkrachten zweren bij 'canen'. Volgens de teachers zijn de kinderen gewend aan slaan; zowel op school als thuis. Zij zouden er dus niets van begrijpen als er plotseling niet meer geslagen zou worden. Teacher Aboitie haalde er zelfs de bijbel bij en liet weten dat slaan legitiem was. Volgens de onderwijzers is slaan de enige straf die helpt. Rondjes rennen in de bloedhete zon om het schoolgebouw of onkruid wieden worden noch door de leerkrachten noch door de kinderen noch door de ouders gezien als straf. Toen wij voorzichtig het roer over een andere boeg probeerden te gooien, vond men dat niet gemakkelijk en zelfs vreemd. Hoe kon je nou kinderen verantwoordelijk maken voor hun eigen gedrag? Waarom is een commanderende toon verkeerd? Zou non-verbale communicatie écht kunnen werken? En prijzen/belonen in plaats van straffen was wel heel erg gek. Toch slaagden we erin om voor te stellen het 'canen' tijdelijk af te schaffen. Na een proefperiode van enkele maanden zou het effect besproken worden. De alternatieve straf deed ons ook wel gruwelen, maar goed…..laat ze maar eens experimenteren en in ieder geval nadenken over de materie. Die alternatieve straf zou betekenen: Een pot met zand/water wordt om de nek van de boosdoener gehangen en hij of zij moet hier dan een tijdje mee rond blijven lopen. (Is gelukkig nog niet uitgevoerd). En dan: In het kader van classroom management zijn er al class-prefects (klassenvertegenwoordigers) aangesteld. Op zich is dit een goede zaak. Echter, in de praktijk blijkt dat deze class-prefects ook niet altijd het goede voorbeeld geven. Er werd afgesproken om de klassenleiders maandelijks te vervangen. Het deed ons deugd dat men aan het einde van de workshop besloot om zelf inhoudelijk verder te gaan en wel de volgende dag al. In ieder geval: De workshop was geslaagd te noemen en de eindconclusie was: Learning by doing is a positive approach to stimulate activity in order to develop creativity and it can prevent behaviour disorders.

Een kleine maand na de workshop, kunnen we constateren dat er niet meer is geslagen in de klassen. Natuurlijk kunnen de leerkrachten de 'cane' weer pakken als wij onze hielen hebben gelicht, maar iedere dag dat er niet geslagen wordt is meegenomen. De straf bestaat nu weer uit neerknielen voor het bord en met je armen omhoog een tijdje blijven zitten. Nog steeds een Middeleeuwse straf natuurlijk, maar alles beter dan slaan. In P2 laat teacher Samuel regelmatig een paar kinderen neerknielen. Als ik daar naar binnen stap, zie ik dit dan ook vaak. Soms vraag ik bewust: 'What is happening here?' Eén keer liet Nanama (dochter Theresa) weten, al kijkend naar het meisje dat op dat moment geknield voor de klas zat: 'She is enjoying her punishment!'

Voor de aardigheid hebben we een keer in onze 3 klassen een paar kokosnoten verloot. Natuurlijk was dit erg leuk, maar…….noem een getal tusen de 0 en de 30, was voor sommigen een brug te ver.

Als we iets willen bespreken met 'grandma' Theresa (die last heeft van een infectie aan de ogen) of met haar dochter Nanama, dan zijn beiden meestal te vinden in het gebouw waar de familie woont. Deze besprekingen gebeuren altijd tussen de bedrijven door; zijn erg informeel en zo kan het dus geschieden dat je een planning of je ideeën in de keuken doorneemt. Enkele voorbeelden: Hoe gaan we de computerlessen aanpakken? Hoe geschiedt de voorbereiding voor de excursie naar het politiebureau? Wanneer nodigen we de Roadservice uit? enz. Allrounder Richard wordt er ook vaak bij betrokken.

Op 15 februari vernamen we dat de moeder van één van de leerlingen van P1b twee weken eerder tijdens een bevalling was overleden. De baby had het weliswaar overleefd, maar de moeder was gestorven. De leerkrachten schonken helemaal geen aandacht aan de bewuste leerling, zijnde een 6-jarig meisje. De dood hoort nu eenmaal bij het leven in Afrika. Voor ons was het echter heftig nieuws. Het bleek dat de leerkrachten wel naar de 'funeral' waren geweest. De vader had dit erg gewaardeerd. Er werd ons verteld dat de vader op 18 februari naar school zou komen om zijn 'appreciation' te betuigen. Ook hadden wij begrepen dat het dochtertje uit P1b dan jarig was en dat aan dit alles aandacht geschonken zou worden in de vorm van een samenzijn met leerkrachten en kinderen. Aangezien het dochtertje uit P1b geregeld thuis had gesproken over 'the white men', werden wij nadrukkelijk verzocht om aanwezig te zijn. Welnu, wij waren present, maar de betreffende vader was er niet en verder bleek het dochtertje uit P1b niet jarig te zijn. This is Ghana…..Miscommunicatie zoals gewoonlijk. Toen Nanama (dochter madam Theresa) ons zag, leidde zij ons echter wel naar een andere jarige. Wat bleek? Iedere vrijdag werden altijd de verjaardagen gevierd van de kinderen die in de afgelopen week jarig waren geweest. Die bewuste dag viel de eer te beurt aan een 3-jarig meisje. De scene was erg komisch: Het kleine kind werd buiten op een stoeltje neergezet en op een tafeltje werd een reuze taart in de vorm van een pop tentoongesteld. De leerkracht hield toezicht en verder was er een beroepsfotograaf aanwezig die foto's maakte en het erg interessant vond als een oude witte man (zijnde Ben) zich ook liet fotograferen samen met de jarige job. Verder gebeurde er helemaal niets…………….! Nanama zeulde ons beiden de huiskamer in en daar stond een heel plateau voor ons klaar met allemaal flesjes limonade en pakjes koekjes. Uh……wie moest dit allemaal opdrinken cq opeten? Juist ja, wij…….Nadat we iets gedronken hadden, stelden we voor om de rest aan enkele kinderen te geven, maar daar wilde Nanama niets van horen. Zij pakte de rest van de spullen voor ons in en liet weten: 'It's for you; please take it and send it to your house'…………

Bij twee volgende verjaardagspartijtjes waren wij per toeval weer aanwezig. Deze verjaardagen werden gevierd op donderdag 24 februari, aangezien een dag later mid-term holiday was, namelijk vrijdag 25 februari en bovendien nog op maandag 28 februari. Normaal gesproken wordt een verjaardag gevierd op de vrijdag. Deze keer waren het jongens van respectievelijk 7 en 2 jaar oud. Het was wederom een hele vertoning: Een taart in de vorm van een voetbal en bovendien werden er allerhande lekkernijen uitgestald. De jarige werd geacht de taart aan te snijden, maar dit betekende in de praktijk….enkel het mes vasthouden voor het maken van een foto door een beroepsfotograaf. Het hele ritueel is in onze ogen erg overdreven. Er wordt een hele show opgevoerd ter wille van een foto.

Het absolute hoogtepunt (voor ons dieptepunt), was het moment waarop een 7-jarig kind een fles champagne moet vasthouden. Show en buitenkant vieren hoogtij in Ghana en dat moet op de gevoelige plaat worden vastgelegd door een beroepsfotograaf.

Onderstaand: Verjaardagspartijtjes op de Tessark-school.

Na afloop van deze verjaardagspartijtjes werden we door de dochter van grand-ma geparkeerd in de huiskamer en voorzien van een warme hap, te weten plantain, bonen en vis. Erg lekker allemaal. Ook werden er weer versnaperingen meegegeven voor thuis. De ontvangst op de Tessark school is altijd erg spontaan en hartelijk.

Toen wij foto's maakten van de verjaardagspartijtjes, adviseerde een leerkracht Dees om de foto's op Facebook te zetten. Ik liet hem weten dat ik de foto's - via mijn webmaster in Nederland - op mijn eigen website ging plaatsen. Hij keek me zeer verbaasd aan en zei: 'Do you have your own website? Voor ik hier bevestigend op kon antwoorden, ging hij verder: 'So that means that you get money everytime a person visits your site?' Voor de grap reageerde ik met de woorden: 'I wish that was true'. Hij begreep er niets van en ik dacht: 'Oh, er is nog een lange weg te gaan…..' Wij zien telkens weer dat er in Ghana een scheefgroei gaande is. De ontwikkeling van de gemiddelde Ghanees kruipt als een slak voorwaarts. Daarentegen gaat de ontwikkeling van het internetgebeuren met alle 'ins and outs' razendsnel. (Ter vergelijking: Een kind van vier kan ook niet rijden in een supersnelle sportwagen).

Teacher Samuel is bezig om de kinderen te leren marcheren. Hij liet weten: 'Marching is very nice; I invite you to come and see'. Uiteraard deden we dit. Er werd niet geoefend voor de viering van Independence Day, 6 maart, maar er wordt geoefend voor de 'graduation' in juni, juli of augustus. Deze 'graduation' houdt in dat er een nieuwe lichting eerste klassers komt. 

Onderstaand: Enkele kinderen van de Tessark-school die oefenen voor het marcheren op de graduation-day.

17 februari: Op excursie naar het politiebureau. Met zo'n 95 kinderen, 7 leerkrachten (inclusief Ben en ik) in 2 schoolbussen gingen we op pad, maar voor het zover was, waren er toch nog enkele hobbels te nemen. Allereerst bleef de locatie waar we moesten zijn tot op het allerlaatste moment erg onduidelijk. Had Ben de excursie geregeld op de 'districtsoffice'in Sekondi en had hij zijn brief afgegeven op 'headquarters' in Sekondi, nu werden we geacht om te verschijnen op de Central Police Station in Takoradi.

Zijn vaste contactpersoon in Sekondi, PR officer Olivia, had Ben een dag voor de excursie in kennis gesteld van het feit dat we niet werden verwacht in Sekondi, maar in Takoradi. De Commander zou op de hoogte zijn van onze komst. De school had de kinderen op het hart gedrukt dat zij er netjes uit moesten zien. Zo niet, dan zouden zij niet mee mogen gaan. Kinderen met vuile uniformen waren geen visitekaartjes voor de school. Daarentegen vindt men een schoon uniform goede reclame voor Tessark. O,o, altijd weer die vorm en buitenkant! Zo'n 10 minuten voor vertrek kwam Nanama (dochter madam Theresa) in de klassen en werden alle kinderen gecontroleerd op schone kleding. Zaten er vlekken op het uniform? Jammer dan, voor straf op school blijven. Zakdoek vergeten?
Jammer dan, ook voor straf op school blijven. Het einde van het liedje was dat er zeker 30 kinderen niet mee mochten gaan.

Zij werden met een leesboekje in een aparte klas gezet. De teleurstelling was van de snoetjes af te lezen! Ik (Dees) kon dit niet aanzien en probeerde Nanama over te halen. In eerste instantie lukte me dit niet, maar ik was vastbesloten om niet te vertrekken zonder die 30 kinderen.…….We gaan allemaal of we gaan niet…..! Dus toog ik naar madam Theresa en mister Eric (zijnde de ouders van Nanama) en probeerde beiden te overtuigen van het feit dat een paar plekjes op een uniform toch geen reden mocht zijn om een kind te beletten mee op excursie te gaan. Yes! Bingo! Pa Eric toog naar dochter Nanama en liet haar weten dat alle kinderen mee mochten naar het politiebureau en dat men dit te danken had aan 'madam Desereen'. De 30 kids vlogen op me af en ik werd bedolven onder: 'Thank you, thank you'.

Iedereen vloog de bus in en we reden richting Central Police Station in Takoradi. Daar wachtte ons de volgende onaangename verrassing: Men wist niets van onze komst af! Dat wil zeggen: De Commander was weliswaar op de hoogte, maar had zijn mensen niet geïnformeerd over het feit dat er maar liefst 95 kinderen zouden arriveren, die verwachtingsvol uitkeken naar hun excursie. Toen ik (Dees) de locatie zag, leek het mij erg saai voor kinderen. Maar ja, wat moesten we? De kinderen stonden te popelen van ongeduld en de leerkrachten lieten alles gelaten over zich heen komen. 

Onderstaand: Aankomst politiebureau; Central Police Station Takoradi.

Aangezien wij de excursie wilden laten slagen, namen wij het voortouw maar weer en begaven ons naar de Commander en zijn 'chief executive' en lieten beiden weten dat er sprake moest zijn geweest van miscommunicatie……….Politiebureau Sekondi was politiebureau Takoradi geworden, maar volgens ons was er op de locatie Takoradi weinig te zien voor de kinderen. Men begreep toch wel dat een kind een boevenwagen wilde zien, of een politie-auto, of een motorbike, handboeien, geweren en/of dieven? (Om maar eens iets te noemen). Wij hadden echt het gevoel dat wij de hele zaak moesten activeren, maar eindelijk viel het kwartje dan toch. Alle kinderen mochten in het kantoor komen van de Commander en zij mochten allerlei vragen stellen. 

Ondersttand: De Police-Commander geeft uitleg.

Het was mooi om te zien dat deze vragen aansloten op de lesstof die Ben een paar dagen eerder had behandeld. Toen de politie dan ook o.a. zei: 'The police is your friend', was dat bekend voor het grut. Daarna gaf de Commander opdracht aan één van zijn ondergeschikten om de rondleiding te verzorgen. Deze voerde ons langs de CID, de MTU (Motor Traffic Unit), de Regional Anti-human Trafficking Unit e.d. Ook werd een geweer getoond en kreeg een kind de handboeien om. 

Onderstaand: De rondleiding gaat verder…….

Nu men eindelijk in de gaten had dat wij 'learning by doing' hoog in het vaandel hebben staan, was men gelukkig zelf op het idee gekomen om een politie-auto en een boevenwagen vanuit Sekondi te sturen. Dit betekende dat wij niet meer zelf naar Sekondi hoefden te gaan. 

Onderstaand: Politie-auto.
Onderstaand: Boevenwagen.

Maar het allermooiste was toch wel dat men de kinderen de gelegenheid gaf om de gevangenen achter de tralies te zien. Dit maakte een enorme indruk op de kleintjes. Niet alleen had dit een impact op de kinderen, ook voor ons was het een shock…...

Een cel voor mannen (17 mannen in 1 cel) en een cel voor vrouwen….. De vrouwen kregen nog een bed cq matras; de mannen hadden geen enkele voorziening. Het was mensonterend om te zien! Eén van de mannelijke gevangenen riep naar mij (Dees): 'Hé, white lady, give me one Cedi'. Eén van de kinderen liet mij weten: 'Madam Desereen I saw a thief who was crying'……

Onderstaand: Een gevangeniscel.

Kortom: Hoewel het qua organisatie erg rommelig was verlopen, was de excursie inhoudelijk interessant geweest. Eénmaal terug op school kwam Nanama in de klassen om te vragen hoe de kinderen de excursie hadden ervaren en werd zij bedolven onder de verhalen. Hierna werd het tijd om er een 'project work' van te maken. De volgende vragen werden voorgelegd: Is the police your enemy or your friend? Explain why. What did you see at the police station? Mention some tasks of the police. Do you want to work at Ghana Police in future? If yes, explain why. If no, explain why.

De Tessark school is erg groot. Aangezien wij lesgeven in P1a en P1b en P2, komen we altijd op dezelfde plekken van het immens grote gebouw. Het werd dan ook eens tijd om ook andere klassen te gaan bezoeken. De leerkrachten en de kleintjes van Kindergarten, nursery en de crèche konden dit erg waarderen en lieten ons weten: 'We are happy that you come to our class; we always see you, but so far Obruni (white men) didn't visit us'. Dat hadden we dus goed ingeschat. Aangezien het een vrijdag was, hadden sommige kindertjes geen uniform aan. 

Onderstaand: Zomaar een impressie van de vele kleintjes op de Tessark-school.

En dan staat er plotseling op zaterdagmiddag iemand van de Tessarkschool bij ons aan de poort en geeft ons een hele zak met fruit: watermeloen, ananassen, paw paw's, appels. Wat een ontzetttend lief gebaar!

Als we op 22 februari op school arriveren en willen beginnen met onze lessen, blijkt dat er 3 dagen mid-term exams zijn, die worden gevolgd door 2 dagen mid-term holiday. En natuurlijk niemand die je hierover inlichtte……..Uiteraard was er 'no problem'; wij konden lesgeven na de 'exams'.

24 februari: De Roadservice komt op school om te vertellen over de verkeersveiligheid in Ghana. Wij hadden hiervoor het initiatief genomen en dit vooraf besproken met de schoolleiding. Op dat moment bleek tot onze grote verbazing dat iemand van de Roadservice werkzaam was in de huishoudelijke dienst van deTessarkschool. Dit meisje hadden we vaak in de huiskamer zien strijken. Dankzij deze medewerkster van de huishoudelijke dienst was het een fluitje van een cent om de Roadservice 'naar binnen te halen'.

Opmerkelijk voor ons in deze kwestie was, dat het initiatief van onze kant moest komen, terwijl de Roadservice dus eigenlijk al in het gebouw aanwezig was. Dat er nooit eerder iemand op het idee was gekomen om de Roadservice uit te nodigen voor het geven van verkeerslessen, was voor ons onbegrijpelijk en zeker als je keek naar het aantal ongelukken met schoolkinderen.

Wij hebben het al vaker gezegd: Eigen initiatief tonen is ver te zoeken in Ghana; de 'witten' moesten weer als katalysator fungeren. Nadat de kinderen hun mid-term exam hadden gemaakt, kreeg de Roadservice dus de gelegenheid om in te gaan op de 'dangerous traffic' in Ghana. Mister Ben and madam Desereen werden uitgebreid bedankt voor de invitatie en wij werden op een stoel neergezet. Toen wij onze stoel aan onze collega teachers wilden aanbieden, (er waren namelijk te weinig stoelen), wilde men daar niets van weten…..Geen sprake van! Oud en wit mag zitten; jong en zwart blijft staan…..zo simpel is dat! De kinderen werden er op geattendeerd om hun ogen en oren te gebruiken in het verkeer…..Look and listen……! Er werden tevens handige tips gegeven om de verkeersveiligheid te bevorderen.

Zomaar een greep uit de voorbeelden: Geen armen, benen of hoofd uit de schoolbus steken; laat een volwassene aan de straatzijde lopen en het kind aan de binnenzijde; loop als voetganger in de juiste richting, zodat je de auto's ziet aankomen; loop niet naast elkaar, maar achter elkaar; kinderen beneden de 5 jaar mogen alleen op de achterbank zitten met een gordel om; 5 pijlers die je kunnen helpen om veilig over te steken, zoals: zebrapaden, hulp van politie-agenten, verkeerslichten, klaar-overs en voetbruggen. De kinderen kregen ook de gelegenheid om vragen te stellen. 

Onderstaand: De Roadservice geeft verkeersles.

Aan het einde werd er een liedje gezongen met een toepasselijke tekst: Hey, hey, hey, oh, oh, oh, hey, hey, hey….Our safety on the road; face on coming cars; when you are walking on the road; use the pedestrian crossing; for safety on the road.

Onderstaand: Een afsluitend liedje over verkeersveiligheid.

1 maart: PTA-meeting op Tessark.

1 maart: Ben start met het geven van computerles aan P2. Voor het echter zover was, moest hij nog wel allerlei hobbels nemen: De 2 computers staan op een tafel in de huiskamer. Deze tafel is bezaaid met spullen, variërend van een keyboard tot medicijnen, brillen, cornflakes, water, aantekeningen, babyschoentjes, eieren, kopjes, brood, meel, enz. enz. In de hoek staat een fitness-toestel. Al met al is het erg rommelig. Dan de computers zelf: 1 computer is nog niet aangesloten op internet. Oorzaak: Men mist nog een kabeltje. Verder missen beide computers het programma Word. Degene die de computers heeft geïnstalleerd (Thomas), wordt terstond door Ben gebeld, maar……Thomas liet weten: 'I am on travelling and I am in Accra now' (4 uur verwijderd van Takoradi). Toen Ben vroeg of hij zijn compagnon kon sturen, luidde het antwoord: 'I will call him and then he will call you'. Natuurlijk gebeurde er niets. Op een gegeven moment besloot Ben dan toch maar om te starten met 1 computer en de eerste kinderen namen plaats achter het scherm. Zij vonden het geweldig en na afloop van de les kreeg Ben te horen: 'Please mister Ben, we beg you to continue'. 

Onderstaand: De eerste computerles voor de eerste kinderen van de Tessark-school.

Was er op 1 maart een PTA-meeting op school en werd er gestart met het geven van computerles, dit alles viel in het niet bij een aanrijding die de 'driver' van de schoolbus veroorzaakte. Theresa en Eric waren helemaal van slag. De buschauffeur bleek een vrouw geraakt te hebben en deze vrouw moest naar het ziekenhuis.

Hoewel haar hand slechts geraakt werd door de buitenspiegel van de bus, probeerde zij er financieel beter van te worden en vroeg meteen om geld als schadevergoeding. Uiteindelijk betaalde de school 110 Ghanese Cedis (zo'n 55 Euro).

Maar was er op 1 maart wel een PTA-meeting geweest, aangezien wij op 8 maart te horen kregen dat wij 'getoond' moesten worden op de PTA-meeting. Waarschijnlijk was de PTA-vergadering van 1 maart naar 8 maart verschoven, maar ja…..je wordt nooit geinformeerd en communicatie is en blijft slecht in Ghana, dus ook op Tessark. Toen we op 8 maart voor de poort stonden konden we er niet in en we kregen te horen dat de sleutel zoek was. Omlopen dus. Alvorens Ben begint met zijn computerles, start hij altijd de computers op. Die dag echter was het een chaos. Diverse kabels waren niet meer aangesloten. Het duurde dus even, voordat de computers klaar waren voor gebruik.

Vervolgens ging Ben naar de klas om de kinderen op te halen. Maar waar waren de leerlingen van P2? In verband met een vergadering van de PTA waren de kinderen in een andere klas ondergebracht. Het bleek dat P2 op de plek zat van P1a en P1a was samengevoegd bij P1b. Kindergarten zat in P2 en in de ruimte van Kindergarten werd de PTA-meeting gehouden. Ben gaf opdracht de kinderen te halen en daarna kon eindelijk met een enorme vertraging worden gestart. Typisch Ghana: Geen overleg, geen uitleg, geen communicatie. Last minute improvisatie! Aangezien P1a en P1b waren samengevoegd, werd Dees geacht om Frans te geven aan zo'n 70 kinderen! Had je al geen hoofdpijn, nou dan kreeg je die wel!!! Hierna richting P2. Daar waren slechts 7 kinderen aanwezig. Waar was de rest? Oké, 6 leerlingen hadden computerles van Ben, maar zeker 10 of 15 andere kinderen ontbraken ook nog. Toen ik vroeg waar zij waren, luidde het antwoord: 'Monsieur sent them'. Mijn collega Frans, mister George wordt altijd 'monsieur' genoemd en hij had doodleuk mijn leerlingen geleend om één of andere klus voor hem te klaren. (Boeken sjouwen of zo iets dergelijks). Niemand die je iets vertelt. Altijd maar gissen en raden. Inmiddels kwam de regen met bakken uit de lucht vallen en moesten wij ons gezicht nog laten zien op de PTA-meeting. Het gaat puur om de vorm en de buitenkant. Theresa vond het prachtig dat zij de 2 witten kon showen aan de ouders. Zij sprak over ons in het Fanti (lokale taal) en wij hadden dus geen enkel idee wat ze allemaal vertelde. We begrepen wel dat het - zoals altijd - meer om de vorm ging, dan om de inhoud. Ben vroeg nog even het woord en wees de ouders op het feit dat zowel zij als de school een taak hebben in de 'education of the children'.

Op 9 maart bleek dat men een verdeling had gemaakt tussen de kinderen die niet goed kunnen meekomen en de slimme kinderen uit P1a en P1b. Dit resulteerde dus in een dom klasje (P1a) en een slim klasje (P1b). Over stigmatisering gesproken….…Waarschijnlijk was dit een uitvloeisel geweest van de PTA-meeting (Parents Teachers Association), een dag eerder. 

Onderstaand: De langzame leerders uit P1a van juf Josephine.
Onderstaand: De snelle leerlingen uit P1b van leerkracht Aboitie.

Toen Ben een keer iets ging bespreken met teacher Samuel, trof hij laatstgenoemde slapend op de gang aan. Toch hoorde Ben de kinderen uit P2 lesstof opdreunen. Hij vroeg zich dan ook af wie er voor de klas stond.

Toen hij zijn hoofd om de deur stak was er geen leerkracht te zien. Ja, zo gaat dat……Mister Samuel slaapt en de kinderen dreunen gewoon een tekst op. Ondanks het kabaal, sliep Sammy gewoon verder…….

Toch vinden wij teacher Samuel de beste leerkracht van het hele team. Hij denkt mee, is actief en creatief en toont zich het meest betrokken. Naast zijn baan op de Tessark school, geeft hij nog les aan volwassenen in Sekondi. Als hij omstreeks 15.00 uur klaar is met zijn werk in Takoradi, gaat hij verder in Sekondi en komt pas 's avonds omstreeks 19.00 uur thuis. Daarnaast volgt hij nog de opleiding voor teacher. (Hij is namelijk een gewone 'people teacher; dit betekent dat hij wel lesgeeft, maar geen bevoegdheid cq diploma heeft).

Onderstaand: Een kijkje in P2 bij teacher Samuel.

Wij hebben al vaker melding gemaakt van het feit dat we erg worden verwend door de Tessark-school. Zo ook op 11 maart. Plotseling stonden er 2 mensen van de school bij ons op de compound en zij lieten weten dat grand-ma opdracht had gegeven om een hele wasmand met voornamelijk groente en fruit af te geven bij Ben en Dees. De voorraad was enorm!

Op 16 maart stond juf Josephine zich enorm uit te sloven in P1a om de kinderen een liedje te leren. Hierbij de tekst: Peace like a river; love like a mountain; the wind of your spirit is blowing everywhere. Joy like a fountain; healing spring of life; come Holy Spirit; let your fire fall.

Onderstaand: Juf Josephine (achteraan) doet haar best om de kinderen van P1a een liedje te leren. Zij wordt daarbij geholpen door juf Agnes (vooraan).

De kinderen van Kindergarten 2 (oudste kleuters) worden al voorbereid op hun 'graduation' in juni/juli of augustus. Dat is namelijk het moment dat zij naar P1 gaan (eerste klas; groep 3). De oudste kinderen van de school (P2; groep 4) moeten op die dag marcheren voor hun jongere schoolkameraadjes. Maar niet alleen moet P2 marcheren, zij werden ook onderworpen aan 'acrobatic lessons'. Dit zal ook deel gaan uitmaken van de festiviteiten rondom de 'graduation'.

Onderstaand: De leerlingen van P2 krijgen 'acrobatic lesson' met het oog op de 'graduation' van de kinderen van Kindergarten.

Op 17 maart was er een PTA-meeting voor de ouders en leerkrachten van Kindergarten. Ook de teachers van P1 moesten erbij aanwezig zijn. In ons geval betekende dit dat Josephine van P1a en Aboitie van P1b moesten opdraven. Waarschijnlijk wilde de school de gezichten van deze leerkrachten al laten zien aan de ouders. Het volgend schooljaar zou hun kind les gaan krijgen van één van beiden. Juf Agnes nam de honneurs even waar in P1a en mister George nam de les over van Aboitie in P1b.

De kinderen maken lange dagen. Vroeg in de ochtend worden er velen op school 'gedropt' door de ouders. Uiterlijk 's avonds om 18.00 uur worden de ouders geacht de kinderen weer te hebben opgehaald. De Tessark-school heeft een duidelijke sociale functie, als het gaat om het tegemoet komen van werkende ouders. De kinderen kunnen dus vroeg naar school komen en laat vertrekken.Zo kan het dus gebeuren dat de leerlingen al om 7.00 uur op school zijn, terwijl de lessen pas om 8.00 uur starten. Meestal wordt er lesgegeven tot 14.00 uur/14.30 uur of 15.00 uur.

Het is dan normaal dat een kind moet wachten tot 17.00 uur of 18.00 uur voordat de ouders weer komen. In de wachttijd worden geen aktiviteiten aangeboden. Wachten maakt duidelijk onderdeel uit van het dagelijks leven. De kinderen die met de bus komen hoeven weliswaar niet zo lang op school te wachten, maar zitten dagelijks enkele uren in de bus. De reistijd is lang voor die kleintjes.

Tessark blijft ons maar verwennen. Je kunt er niet komen of men geeft je iets mee. Toen Ben op zaterdagmiddag 19 maart iets ging bespreken met Nanama (Theresa was op cursus), keerde hij huiswaarts met limonade, chocola en koekjes.

Aangezien Dees haar programma Frans (inclusief learning games) en muziek helemaal had afgerond, werd besloten om Ben te helpen met het geven van computerles aan de kids. Dus zaten we vanaf 22 maart met ons beiden in de huiskamer van Eric en Theresa. De kinderen vinden het geweldig en pikken het snel op. Wat zij het allerfijnste vinden is dat zij zelf achter de computer mogen werken. In Ghana wordt alleen maar óver computers verteld, maar niemand krijgt de gelegenheid om dingen zelf te ontdekken. 

Onderstaand: Computerles voor de leerlingen van P2.

Toen de computerles op 23 maart afgelopen was, moesten de kinderen deelnemen aan het vak 'creative arts'. Vandaag stond kleien op de rol. Dit vond plaats buiten de schoolpoort. En dan zie je dus weer dat de teacher (in dit geval Samuel) uitleg geeft over klei en zelf aan de slag gaat, maar de kinderen mogen slechts toekijken. Waarom niet ieder kind een stuk klei geven om dit te kunnen bewerken? Nee, dat blijkt nog steeds 'een brug te ver' te zijn. 

Onderstaand: Leerkracht Samuel is bezig om een kasteel te bouwen van klei.

Zoals eerder gemeld, staan de computers in de huiskamer en ligt de tafel bezaaid met allerlei rommeltjes. Ook de loopband van opa maakt onderdeel uit van de plek waar wij computerles geven. Toen wij op 24 maart binnenkwamen (computerles zou starten om 9.00 uur), stond opa Eric - met ontbloot bovenlijf - zich nog volop uit te sloven op de loopband. Het was een komisch gezicht. Wij begroetten hem en schonken even aandacht aan deze 'exercise'. Toen lieten we hem weten: 'Can we give computerlesson now?' Zijn antwoord luidde: 'Oh yes, why not?'…… Onze gedachten waren: Nou uh…..misschien omdat jij bezig bent met je training op de loopband en je de doorgang blokkeert en omdat het hier zo'n bende is…………Voor grandpa Eric was het echter allemaal geen probleem. Tessark is een heerlijke plek: Iedereen is welkom en het is een groot sociaal gebeuren. Het is één grote familie en het is een gezellige chaos.

Aangezien de school slechts beschikt over 2 computers, kunnen wij alleen maar computerles geven aan de kinderen van P2. Het moge duidelijk zijn dat de leerlingen van P1a en P1b dit erg jammer vinden. Telkens als wij een groepje kinderen uit P2 bij teacher Samuel gaan halen voor de computerles, die plaatsvindt in de huiskamer van Theresa en Eric, passeren wij de klassen van Josephine en Aboitie, waar wij tot voor kort zelf lesgaven. Elke keer weer zien de kids uit P1a en P1b Ben of Dees dus lopen met de 'lucky ones' uit P2. Natuurlijk zwaaien we wel, maar daar bleef het bij, totdat….we op 24 maart besloten om even ons hoofd om de deur te steken 'just to greet'. En dát was goed ingeschat, want leerkracht Aboitie liet al weten: 'Yesterday we saw you and you didn't come to our class just to say hello'.

Toen wij meldden: 'We didn't want to disturb your lesson', luidde zijn reactie: 'But you never disturb; here in Ghana you have to come just to say hello'. Tsja…..en dat klopt natuurlijk. This is Ghana…..dat hadden we natuurlijk moeten weten, maar kom op zeg…we hadden iedereen nog 2 dagen eerder gezien toen we een groepsfoto hadden gemaakt. Twee dagen is echter 'too long'.

Het leek ons dus wel een leuk idee om alle kids waaraan we lesgeven op de gevoelige plaat vast te leggen. Dit betekende dat alle kinderen uit P1a en P1b en P2 opgetrommeld moesten worden. In totaal hebben we het over zo'n 95 leerlingen. De kinderen stelden voor om de foto in 'the Dutch newspaper' te plaatsen. De dochter van Theresa, zijnde Nanama, had de kinderen op het hart gedrukt om er piekfijn uit te zien. Dit betekende: Schoon uniform aan, zonder vlekken. 

Onderstaand: Alle kinderen uit de hoogste klassen van de Tessark-school in Takoradi.

Ook hadden we voorgesteld om een kiekje te maken van 'grandpa and grandma', zijnde Eric en Theresa. Dit had ook wel wat 'voeten in de aarde': Oma Theresa had het erg druk (cursus volgen, 'funeral' etc.) en natuurlijk moest men zich voor het maken van een foto 'in het zondagse pak hijsen!!!' Maar eindelijk was het dan toch zover………… 

Onderstaand: De oprichtster en headmistress van de Tessark school, madam Theresa, oftewel grandma genaamd, samen met haar man Eric, zijnde grandpa.

Toen we op 29 maart wilden starten met onze computerles en de kleintjes vertrouwd wilden maken met internet (mailen, surfen, googelen e.d.), bleek dat we geen verbinding hadden met de provider. Wat was er aan de hand? De school had de rekening niet betaald! We kregen te horen: 'Don't worry; it will be okay; maybe tomorrow'. Iedereen blijft alleraardigst, maar wij dachten: 'Daar gáát onze planning weer…..' Natuurlijk weten wij dat je niet kúnt plannen in Ghana, maar zelfs na 5 jaar blijft het soms moeilijk om constant weer af te moeten wijken van wat je je had voorgenomen te doen. Voor de mensen van Tesssark is het allemaal geen probleem. Allrounder Richard wordt op pad gestuurd om bij Vodafone de rekening te gaan betalen; oma Theresa nuttigt haar ontbijt op de gang en is getuige van het feit dat een leerling behoorlijk wordt gestraft, i.v.m. het niet maken van huiswerk en onderwijl bekommert ze zich over een ziek kleinkind, dat malaria heeft. Het is het dochtertje van dochter Nanaama (en niet Nanama). Wij dachten dat Nanaama 2 kinderen had, maar ze blijkt er 4 te hebben! Oma Theresa vertelde dat ze een dag later op reis zou gaan naar Wa (Upper West Region). Dit is echt in het hoge Noorden van Ghana. Vanuit Takoradi is dit zeker 20 tot 24 uur rijden. Voor oma geen probleem, want ze ging met mensen van de kerk naar Wa en de 'church' had een 'driver'; bovendien zou er gestopt worden in Kumasi. Op Tessark is het altijd reuze gezellig, maar er is totaal geen structuur in te ontdekken. Verschillende jonge meisjes en jongens helpen mee in het huishouden of met allerlei veel voorkomende werkzaamheden. Iedereen loopt in en uit; het krioelt overal van de kinderen; het is een kabaal van jewelste (500 kinderen!); maar wij voelen ons daar als een vis in het water. Wij zijn echt onderdeel geworden van het grote geheel. Tessark is als een thuis voor ons. Veel prettiger dan wonen op de sharing compound bij Rosamond.

De kinderen van Tessark smullen van de computerlessen. Zij zijn ontzettend leergierig en kruipen bijna in het scherm! Toen ze de google-functie begrepen, werden ze nóg enthousiaster. Wauw! Op al je vragen kun je een antwoord krijgen! Ik (Dees) gaf vele voorbeelden en uiteindelijk mochten zij zelf een vraag stellen. Na enkele normale vragen zoals bijvoorbeeld: 'Who is the president of the USA?', vroeg plotseling een kind: 'Madam Desereen ask Google when Jesus will come'. Tsja…..dan moet je die zwarte toet toch even knuffelen, nietwaar? Ben echter gaf op humoristische wijze direkt antwoord op deze vraag en zei: 'Jesus will come tomorrow or tomorrow-next'. Even leken de kids uit het lood geslagen te zijn, maar al snel kwam de verontwaardigde reactie: 'It is not true; mister Ben is a liar!!!'

Op Tessark wemelt het van de kleintjes. In de crèche, de nursery en de kindergarten zijn de leidsters op hun manier druk bezig met het kleine grut. Er wordt ook veel gezongen. Op een gegeven moment werd een liedje voor ons ten gehore gebracht. Het bestond uit de volgende tekst: 'Welcome, welcome, how do you do? Happy to see you, happy to meet you; welcome, welcome, how do you do? Happy to see you my friend'. Al snel zong Dees het liedje mee. Blijkbaar sloeg het aan, want de crècheleidster zei tegen de kinderen: 'Clap for grandma'. Aangezien wij toch al een dagje ouder zijn, is het gebruikelijk in Ghana dat wij worden aangesproken met 'grandpa' and 'grandma'.

De school had ons gevraagd om ook computerles te geven aan de leerkrachten die in de nabije toekomst onze lessen zouden moeten gaan overnemen. In eerste instantie werd vol trots gezegd dat een zekere mister Eric de computer-teacher was; later werd verteld dat een paar mannelijke leerkrachten van 'nursery' ook wel computerles konden geven. Kortom: Het was weer erg onduidelijk, maar goed……this is Ghana. Op 31 maart stond er plotseling een juf voor onze neus, die slechts liet weten: 'I want to learn the computer'. Oké, zij was dus waarschijnlijk iemand die t.z.t. computerles zou gaan geven…… 'No problem, you are welcome', waren onze woorden. Het was een kwestie van een beetje opschuiven en daar begon de les dus weer. De kinderen waren zoals altijd erg enthousiast en actief; de juf echter zat te slapen! Hoewel wij haar al een paar keer hadden wakker gemaakt, dommelde zij toch steeds weer in. Ghanezen kunnen echt overal slapen! Gelukkig werd zij door grandpa Eric aangespoord om in ieder geval pen en papier te pakken, zodat zij dingen kon opschrijven die wij vertelden….otherwise you will forget…… Inderdaad, dit soort dingen komt gewoon niet in het eigen hoofd op. Onvoorstelbaar! Toch keerde het tij ten goede, want juf-lief raakte uiteindelijk ook enthousiast en toonde zich betrokken. Zij pikte het snel op en wij mochten delen in haar vreugde. Zij liet ons weten: 'It was very interesting; you taught me a lot'.

Om Tessark een idee te geven van onze aktiviteiten tot zover, maakten wij onderstaand overzicht voor de school:

Lessonplan French Tessark Desirée Pleumeekers November 17, 2010 - April 1, 2011

Salutations/Greetings

- Salut, ça va? Ça va bien, merci.
- Qui êtes-vous ? Je suis............

Numbers

1-20

Songs

- Tête, épaules, jambes, pieds
- Frère Jacques (Chansons pour enfants www.jingo.nl)
- Sur le pont d'Avignon (Chansons pour enfants www.jingo.nl)
- Alouette gentille Alouette (Chansons pour enfants www.jingo.nl)
- Ainsi font font font les petites marionnettes (Chansons pour enfants www.jingo.nl)
- Savez-vous planter les choux? (Chansons pour enfants www.jingo.nl)

Recitations

- Un, deux, trois, où est le roi ?
- Pour endormir l'enfant (Français primaire ; African child publications ; Kove Atsu)
- L'orange (French for primary schools ; 4th edition, book one; A.T. Okine)
- La nuit (French for primary schools ; 4th edition, book one; A.T. Okine)

Narratives

- Compte les oiseaux (Série Pirouette ; éditions du pélican. Livres français d'occasion La Haye www.tweedehandsfranseboeken.nl).
- Élodie change d'école (Éditions de la Seine pour l'édition française)
- Jeanne et le magasin de jouets (Éditions de la Seine pour l'édition française)
- Fati et l'arbre à miel (Osu Library Fund)

Topics (Copies were given to the school)

- A la maison (Français primaire ; African child publications ; Kove Atsu)
- A l'école (Français primaire ; African child publications ; Kove Atsu)
- Le corps humain (Français primaire ; African child publications ; Kove Atsu)
- Les habits (Français primaire ; African child publications ; Kove Atsu)
- Les meubles (Français primaire ; African child publications ; Kove Atsu)
- Des aliments (Français primaire ; African child publications ; Kove Atsu)
- Les jours de la semaine (French expressions at your fingertips ; Emmanuel Oduro)
- Les mois de l'année (French expressions at your fingertips ; Emmanuel Oduro)
- Couleurs (French expressions at your fingertips; Emmanuel Oduro)
- Vocabulary by request
- Repeating issues

Oral exams

Copies were given to the school.

Skills

Skills from a New Teaching Approach.

Learning games

Lessonplan Social Studies Tessark Ben Staarink November 17, 2010 - April 1, 2011

Topics

- The Netherlands/Ghana/The world
- Pollution
- Emancipation
- Traffic

Excursions (included projectwork)

- Post-office Takoradi (Harbour)
- Airport Takoradi
- Central Police Station Takoradi

Invitations

- Imam came to the school to tell about the Islam
- Roadservice came to the school to explain about safety on the road, especially for children

Workshop for the teachers about: Learning by doing (by Ben + Desirée)

- Child development and growth in the classroom
- Child-centred approaches
- Why approach
- Behaviour disorders; how to deal with indiscipline etc.
- Classroom-management

Copies about lessonplans, refreshtraining, teachers guide for a new teaching approach, creative arts included manual for teachers were given to the school.

Computerlessons for P2 (5 weeks by Ben and the last 2 weeks of this period by Ben + Desirée)

- Introduction and clicking left and right with the mouse.
- Showing pictures (for example of the excursions).
- Typing in Word.
- Computer-games.
- Explanation about: Changing of letter type, letter size and using the bold, italic and underlined possibilities.
- Explanation about: Cut, copy and paste items.
- Starting with email/browse and google functions.

Tot zover ons les-overzicht.

Op 1 februari kregen wij thuis computerproblemen, die 2 dagen later gedeeltelijk konden worden opgelost, door het realiseren van een andere broadband. Iemand van Airtel/Zain kwam hiervoor naar ons huis. De techneuten van de provider moesten de snelheid van de internetverbinding weer opvoeren. Dit was een technische kwestie en kon enige tijd in beslag nemen. Na 2 weken was het euvel weer verholpen en hadden we weer de normale broadband terug met de daaraan gekoppelde hoogste snelheid.

Op 1 februari liet onze compound-boy Wilson ons weten dat hij voedsel moest regelen voor zichzelf en voor twee 'friends' die hem hielpen op zijn 'farm'. Wilson had namelijk niet alleen een farm in Takoradi, maar ook in Duboissie. (Ik schrijf de naam fonetisch op). Het is een plaatsje op zo'n 3 uur fieten verwijderd van Takoradi.

Hij zou de dag er op terugkomen, maar…..op 2 februari geen Wilson; op 3 februari geen Wilson; op 4 februari geen Wilson; op 5 februari geen Wilson……….maar op 6 februari was hij dan toch terug, in gezelschap van een zekere Kenneth. De reden van zijn verlate terugkeer had te maken met onenigheid over de gewassen op het land.

Na 3 dagen op de compound te zijn geweest, vertrok hij wederom. De 3 dagen werden benut om de tuin onder handen te nemen. Samen met 2 vrienden (Ibrahim en Maikel) werd er enorm gesnoeid. Op 9 februari vertrok hij dus weer richting Duboissie. Het was pure noodzaak. De gewassen op de farm in Takoradi zijn allemaal dood gegaan, vanwege een gebrek aan water. Hij is daar bezig om een put te slaan, maar stuit aldaar op een steen. In Duboissie kon hij op dat moment beter op het land werken, omdat hij daar wel kon oogsten. Zijn vertrek had nogal wat voeten in de aarde.

In principe moest Wilson wekelijks 5 Ghanese Cedis krijgen van Nana Carlo (degene die de honden en katten kwam voorzien van voer). De verstandhouding tussen Wilson en Nana Carlo was altijd zeer slecht. In de praktijk betekende dit dat beiden elkaar - al dan niet opzettelijk - misliepen. Wij fungeerden zo'n beetje als uitlaatklep voor beiden. Feit was dat Wilson op 9 februari 5 Cedis nodig had om een paar dagen naar Duboissie te gaan, om aldaar dusdanig te oogsten, dat hij in ieder geval weer een week te eten zou hebben.

Een telefoontje van onze kant richting Nana Carlo, zorgde er uiteindelijk voor dat Wilson met 5 Cedis op zak (ongeveer 2 en een halve Euro) kon vertrekken. Wilson heeft ook zijn beklag gedaan bij de zus van Rosamond, zijnde Rebecca. Deze zus had beloofd naar Australië te bellen, maar zoals altijd gebeurde er weer niets.

Wilson zou op 11 februari terugkeren, want in het weekend van 12 en 13 februari begon zijn 'bible school', maar……op 11 februari geen Wilson; op 12 februari geen Wilson; op 13 februari geen Wilson; op 14 februari geen Wilson; op 15 februari geen Wilson; op 16 februari geen Wilson; op 17 februari geen Wilson.……..maar op 13 februari stond wél plotseling landlady Rosamond op de stoep.

Wanneer kwam Wilson nou terug? Aangezien wij een telefoonnummer hadden van een vriend van Wilson (Kenneth) stuurden we een SMS-je met het verzoek of Wilson ons wilde flashen. Toen we hem eindelijk aan de lijn kregen, liet hij weten dat hij op 18 februari zou terugkeren. Hij kon het erg waarderen dat wij hem hadden ingelicht over de terugkomst van Rosamond.

Hij liet weten dat hij zijn spullen zou komen ophalen en dat hij overwoog om terug te keren naar Liberia……per fiets! Op 18 februari zagen we hem echter niet. Wij begrepen het niet meer, totdat……..we op 19 februari op de veranda van ons huis stonden en we plotseling het hoofd van Wilson boven de schutting van de buren zagen opduiken. Hij overzag de situatie op onze compound (Rosamond terug; zijn opvolger al aan het werk enz.) en riep slechts tegen onze verbaasde gezichten: 'Later' en weg was ie weer……………..

Nana Carlo moest juist op datzelfde moment voor een 'funeral' naar Winneba (een plaats tussen Cape Coast en Accra). Dit betekende dat zij 3 dagen niet kon komen. Het voedsel voor die 3 dagen werd bij het schuurtje van Wilson gezet. Het was dus de bedoeling dat Wilson 'het vee' gedurende 3 dagen zou verzorgen, maar……Wilson was er niet. Nou het was me toch wat moois: Op dat moment zat Rosamond nog in Australië, Nana Carlo in Winneba en Wilson in Duboissie. Dus……Ben en Dees konden het eten klaarmaken voor de dierentuin: Kenkey en vis.

Wij vinden het nog steeds belachelijk dat die beesten zulk overdreven goed voedsel krijgen. Onze gedachten gaan nou eenmaal nog té vaak naar Tamale, waar we téveel honger hebben gezien. Als Wilson wél op de compound was geweest, zouden wij hem wel ingefluisterd hebben om een gedeelte van het eten voor zichzelf te gebruiken, maar aangezien Wilson afwezig was, had hij dus pech.

Iedere keer als hond Rosky een auto op de 'dirt road' bij ons huis ziet, stuift de hond terug naar de compound. Dit gedrag is het gevolg van een ongeluk van enkele maanden geleden. Toen liep Rosky achter Ben aan naar een broodstalletje en stak de weg over en werd door een auto geschept.

En toen zagen wij dus plotseling op zondagmiddag 13 februari dat ramen en deuren van het huis van Rosamond openstonden en we hoorden stemmen in haar huis. Rosamond was terug uit Australië!!! Wij vonden het toch maar vreemd dat zij ons - als huurders - niet had ingelicht over de datum van haar terugkeer. Ook kwam ze niet eens gedag zeggen op die bewuste zondag. Sorry, maar wij vinden het zelfs onfatsoenlijk. Vier maanden lang waren wij goed geweest om ons te bekommeren over de hele dierentuin en alle compound-perikelen met Wilson en dan word je niet eens geïnformeerd over haar thuiskomst.

Maar goed….Op 14 februari in alle vroegte stond ze dan bij ons op de stoep. Wij hadden er toch wel moeite mee om haar terug te zien. Zij heeft gewoon tegen ons gelogen. Wij zouden een securityman hebben en achteraf bleek dat Wilson helemaal geen securityman was en niet door haar werd betaald.

Zij schermde altijd met het feit dat Wilson slechts een dak boven zijn hoofd had gekozen, met gebruik van water en elektriciteit, in ruil voor tuinonderhoud, maar zonder betaling. Wilson had echter niets te kiezen gehad. Zij had ook tegen hem gelogen, want ze had hem laten weten: 'I will pay you when I am back from Australia'.

Maar uh…..Wie had er betaald voor water en elektriciteit voor Wilson gedurende haar afwezigheid? Juist ja, Ben en Dees! Zij voelde zich niet op haar gemak, maar verborg dit achter een masker van arrogantie.

Ze ging meteen voortvarend te werk, want binnen een mum van tijd stond er een knaap op de compound die de bomen moest gaan snoeien. Echter…..zij liet het niet bij die ene knaap. Verschillende mensen moesten opdraven: Tuinonderhoud, timmerwerkzaamheden, reparatie hekwerk, reparatie auto enz. enz.

Wilson had in haar beleving natuurlijk weer niets goed gedaan. Uiteraard vroeg ze ons waar Wilson was. Wij konden niet anders zeggen dan dat Wilson op 9 februari was vertrokken naar Duboissie en had toegezegd om op 11 februari terug te zijn, aangezien zijn 'Bible school' zou starten. Dat hij nog steeds niet terug was, begrepen wij ook niet. Wij zagen aan haar gezicht dat ze ons niet geloofde. De verstandhouding is behoorlijk bekoeld. Maar ja, wat wil je ook? Deze vrouw heeft ons gewoon voorgelogen.

Wij houden er rekening mee dat ze Wilson meteen de laan uitstuurt op het moment dat Wilson terug is gekeerd uit Duboissie. En inderdaad……dat gebeurde dus ook……Wilson kon zijn boeltje pakken en vertrekken. Hij mocht ons niet eens meer gedag zeggen. Gelukkig zagen wij Wilson op de compound toen hij bezig was om zijn spullen te verzamelen. Op dat moment waren wij op school en konden vanuit het schoolgebouw Wilson zien. Over de muur maakten we een afspraak om elkaar te treffen bij de haven. Wilson mag namelijk geen stap meer op de compound zetten. Zelf is hij er niet rouwig om. Hij hecht veel meer waarde aan zijn vrijheid! Hij noemde Rosamond 'the wounded lion'. In ieder geval namen wij op 23 februari bij de haven afscheid van Wilson. 

Onderstaand: Ons afscheid van Wilson.

Wij bespraken met Wilson de situatie die inmiddels was ontstaan met betrekking tot de landlady. Wilson was - ongelukkigerwijze - nét afwezig geweest op het moment dat de landlady terugkeerde van haar verblijf in Australië. Dit had ons in een moeilijk pakket gebracht. Wij hadden Wilson altijd de hand boven het hoofd gehouden. (En dat was terecht). Via de mail hadden we Rosamond steeds maar weer positief geïnformeerd over de aanwezigheid van Wilson en de werkzaamheden die Wilson verrichtte op de compound. En precies gedurende haar terugkeer, was Wilson er niet. Zij geloofde ons dan ook helemaal niet toen we vertelden dat Wilson misschien 2 keer een week afwezig was geweest in een periode van 4 maanden. Maar goed, wij waren het er alle drie over eens dat we geen verantwoording hoefden af te leggen aan Rosamond.

De landlady is iemand die misbruik maakt van Ghanezen die zich bevinden aan de onderkant van de samenleving. (Inmiddels is de opvolger van Wilson ten tonele verschenen). Zij laat gewoon mensen voor haar werken zonder dat er betaling plaatsvindt. Men wordt aan het lijntje gehouden met allerlei beloften en uiteindelijk stuurt ze het werkvolk gewoon de laan uit en gaat op zoek naar een nieuwe compound-boy. Overigens is dit voorval niet uniek. Het gebeurt veelvuldig in Ghana. Wilson heeft nog wel het plan om zijn ongenoegen te ventileren bij de broer van Rosamond, zijnde de advocaat (waar hij ook tuinonderhoud heeft verricht). En toen kwam het onvermijdelijke afscheid.

Wilson is erg gelovig en moest dan ook bidden tot God om Hem (the Lord) voor alles te bedanken met name wat wij voor hem (Wilson) hadden betekend. Tevens vroeg hij om bescherming tijdens zijn fietstocht naar zijn geboorteland Liberia. Deze reis zou ongeveer een maand in beslag nemen en zou starten in maart.

Echter…...op 9 maart kregen wij een telefoontje van Wilson. Hij had aan iemand een telefoon gevraagd met het verzoek zijn 'white friends' te mogen bellen. Wij waren blij dat we een teken van leven ontvingen. Hij vertelde ons dat hij weer in Duboissie was en de fietstocht naar Liberia voorlopig moest uitstellen. De situatie in Ivoorkust bleef vooralsnog te gevaarlijk, om dit land per fiets te doorkruisen richting Liberia.

10 dagen later belde hij ons weer en vertelde hij wederom dat zijn fietstocht naar Liberia vooralsnog geen optie is. 'I can't risk my life', waren zijn woorden. Hij liet weten dat hij weer contact had opgenomen met de pastors, als het ging om het bouwen van een school en een kerk in Koforidua, ten noorden van Accra. Op 21 maart belde hij ons weer op met de mededeling dat hij zich aan het voorbereiden was op Koforidua. Zoals altijd beëindigde hij zijn telefoongesprek met de woorden: 'I love you people'. Ook is er contact via de mail. Wilson kan het nog steeds bijzonder waarderen dat Ben en Dees het altijd voor hem hadden opgenomen richting de landlady. Hij mailt ons dat hij drommels goed weet dat onze relatie met Rosamond hierdoor behoorlijk verstoord is. Hij bedankte ons nogmaals voor onze houding. Zijn letterlijke woorden waren: 'I shall not leave neither forgetting you, because you have suffered insult and degradation and shame from madam Rosamond, because of me'. Hij vertelde in zijn mails dat hij via Tema was gearriveerd in Koforidua en in gezelschap was van een pastor. Laatstgenoemde had hem een 'computer repair training' aangeboden. Wilson was dan ook erg blij met de kansen die hem werden geboden.

De relatie met landlady Rosamond is dus niet meer echt leuk. Zomaar een voorbeeld: Ben had op eigen initiatief units gekocht voor de elektriciteitsmeter. Tijdens een lang weekend dreigde er namelijk een tekort te ontstaan en Ben had zijn voorzorgsmaatregelen dus genomen. Nu Rosamond weer terug is uit Australië, worden alle kosten voor water en elektriciteit gedeeld. Ben had de units voor de elektriciteit opgewaardeerd met 40 Cedis en vroeg dus 20 Cedis terug aan Rosamond. De landlady geloofde Ben niet en verzocht bewijsstukken te overleggen. Voor Ben geen enkel probleem en hij overhandigde haar een hele serie 'invoices' (kwitanties). Wij hadden Rosamond bij haar terugkeer alle kwitanties willen geven (en niet alleen van de elektriciteit), maar toen had ze dit geweigerd. Tijdens haar maandenlange afwezigheid had de elektriciteitsmaatschappij met terugwerkende kracht over een periode van 3 maanden tijdelijk een tariefsverhoging gehanteerd. Een ingewikkeld verhaal dat tot 3 maal toe door ons aan de landlady was uitgelegd. In december 2010, januari en februari 2011 moest er telkens een extra verhoging worden betaald. Wij hadden dit betaald in december en januari, omdat Rosamond toen in Australië zat en in februari hebben we beiden 50% betaald. De verhoging die in december, januari en februari aan de orde was geweest, stond los van het normale verbruik. Wij kregen de indruk dat ze het nog steeds niet begreep.

We spraken af dat haar nieuwe compound-boy (we weten niet eens de naam van de jongen) de units in het vervolg zou gaan kopen en dat zowel Rosamond als wij 50% betalen.

Nou, dat leek ons een goed plan. Bijkomend voordeel: Wij hoeven dan niet meer elke keer naar het kantoor van de elektriciteitsmaatschappij te gaan. Rosamond beloofde de elektriciteitsmeter in de gaten te houden, maar dat gebeurde natuurlijk weer niet. Dus toen er nog maar 6 Cedis op de meter stond (en het weekend eraan zat te komen), moesten wij toch weer zowel Rosamond als haar compound-boy attenderen op het feit dat er units gekocht moesten worden. Je wordt er zó moe van……In ieder geval: Het wantrouwen cq de achterdocht van Rosamond maakt ons verblijf op de compound zeker niet gemakkelijk. Ook als we haar aanspreken over het feit dat de honden op onze veranda poepen, krijgen we geen enkele reactie.

Op een ochtend constateert Ben dat de waterpomp niet meer werkt. Hij meldt dat bij Rosamond die heel simpel vraagt: 'Why?' Ja hallo, hoe weten wij nou waarom een waterpomp niet meer werkt? Jij bent de eigenaar van dit huis, niet wij! Dan laat Rosamond weten dat ze in haar woning de mogelijkheid heeft om te resetten. Onze reactie: 'Doe dat dan!!!' Jeetje, wij moeten alles doen en regelen en zij doet gewoon helemaal niets! Zoals bekend is de afspraak dat Rosamond de units van de elektriciteit in de gaten zal houden. Ook dat gebeurt natuurlijk weer niet. Op deze bewuste ochtend constateert Ben dat er nog slechts voor 5 GHc aanwezig is. Ben sluit dit kort met Rosamond en krijgt vervolgens doodleuk te horen dat wij niet zuinig omgaan met de elektriciteit. Wij zouden het pand verlaten met een draaiende fan en de verlichting gewoon laten branden. Uh hallo…..wij gaan ontzettend zuinig om met elektriciteit. Wat een ongelooflijke onterechte beschuldiging! Als wij zeggen dat wij ook wel eens onafhankelijk van elkaar het pand verlaten en er dus één van ons beiden thuis is (die dan gebruik maakt van bijvoorbeeld de fan), wordt het stil en kan ze niets anders doen dan haar verontschuldigingen aanbieden.

Op 22 maart 's avonds slaan de honden plotseling aan (Rosky en de 2 puppies). Aan het geblaf schijnt geen einde te komen. Ben gaat buiten poolshoogte nemen en ziet Rosamond, de nieuwe compound-boy én een nieuwe hond, inclusief Rosky en de 2 puppies. De nieuwe compound-boy rent achter de nieuwe hond aan , die ontsnapt is uit zijn hok. De andere honden rennen ook allemaal als bezetenen over de compound en het is een herrie van jewelste. Als Ben vraagt wanneer dit 'concert' afgelopen zal zijn, aangezien wij door het kabaal niet kunnen slapen, wordt hij niet serieus genomen en er wordt schamper gelachen. Het blijkt dat Rosky en 1 puppy binnenkort het veld moeten ruimen. De andere puppy mag blijven, samen met de nieuwe hond. Rosamond wil slechts 'male ones' hebben. De nieuwe hond is net iets groter dan de puppies, maar de jonge hondjes lieten duidelijk horen dat zij niet waren gediend van de vreemde indringer. Dit laatste was echter slechts een kwestie van tijd, want volgens de compound-boy waren de honden inmiddels al 'friends' geworden. Het vele geblaf tijdens de nachtelijke uren had volgens hem een spirituele betekenis. Nou ja zeg, wat een onzin…!

Onderstaand: De nieuwe hond aan de voorzijde van het huis.

De nieuwe compound-boy zien wij niet veel, maar toen we hem een keer troffen, konden we in ieder geval zijn naam vragen. Hij heet Kwami….een echte Ghanese naam.

2 februari: Voor de tweede keer togen we richting Immigratiedienst, aangezien onze verblijfsvergunning op 17 maart zou verlopen.

En weer waren we te vroeg……….'You come back at the end of February or the beginning of March and then we will realize your extension; there will not be any problem'. Oké, wéér terugkomen dus, maar eerst formulieren invullen.

Na de uitbraak van cholera in het Zuiden van Ghana, dreigt er nu een uitbraak van meningitis te ontstaan in het Noorden van Ghana. Voor wat betreft de cholera: Hoofdstad Accra is het zwaarst getroffen. Wij lazen dat er tussen 11 en 18 maart 482 nieuwe gevallen van cholera waren aangetroffen. Er zijn inmiddels 60 mensen aan cholera overleden. Dit cijfer zal niet waterdicht zijn, aangezien het aantal sterfgevallen nog steeds toeneemt. In de hele regio Greater Accra wordt campagne gevoerd als het gaat om preventie van cholera. Er wordt gehamerd op betere hygiëne. Cholera komt niet voor in het Noorden, aangezien het daar veel te droog is.

We merken inmiddels wel dat er in Ghana meer aandacht wordt geschonken aan de kwaliteit van voeding en dergelijke. In de krant lezen wij bijvoorbeeld dat er een zwarte lijst is gepubliceerd van company's die water in sachets leveren. Dit geproduceerde drinkwater (pure water) voldoet niet aan de eisen. Deze maatregel is mede ingegeven door de uitbraak van de cholera epidemie. Overigens is deze epidemie een serieus probleem in Ghana. Er wordt door de overheid behoorlijk veel geld gestoken in voorlichtingscampagnes als het gaat om het voorkomen van cholera.

Voor wat betreft de meningitis in het Noorden: Hoewel dit eigenlijk altijd sluimerend aanwezig is geweest en er onlangs een piek werd geconstateerd, heeft men het nu onder controle.

Zoals ongetwijfeld eerder vermeld, is er nog steeds veel contact met de meiden en de vrienden in Tamale. Azara 3 is iemand die zeker triest nieuws met ons wil delen. Zo flashte zij ons een keer en toen we terugbelden liet ze weten dat de moeder van Azara 1 was overleden. Met deze vrouw hadden wij in Tamale veel contact gehad. Zij moest - zoals bijna iedereen in Tamale - ook proberen om te overleven en verkocht fried yam langs de kant van de weg. Verschillende keren hadden wij haar stalletje bezocht. Zij had zich ook betrokken getoond toen wij de shop voor haar dochter gingen bouwen en vond het net zo erg als wij dat Azara 1 haar best niet deed. Moeder was serieus, de dochter niet. Aangezien Azara 1 destijds weigerde de lening terug te betalen, was zij één van de vier meisjes geweest, waarvan wij de kiosk in beslag namen. Azara 1 is uiteindelijk ook beland als Kayayoo-girl in Accra; de moeder verkocht nog steeds fried yam in Tamale en stierf vrij plotseling. Azara 3 liet ons weten dat Azara 1 haar moeder niet meer heeft gezien. Toen wij vroegen waaraan de moeder was overleden, was de reactie van Azara 3: 'She had pain in the stomach'…….en daarmee wordt het dan afgedaan. Tsja….….waarschijnlijk de zoveelste onnodige dode.

Een paar weken later belde Azara 3 weer en toen liet ze weten dat haar eigen vader was overleden. Aangezien Azara in Tamale woont bij een tante en pa in de 'village' woonde, had zij hem niet meer gezien. Echter….de mededeling 'my father died', hoeft niet te betekenen dat haar biologische vader is gestorven. Het kan net zo goed een oom zijn of een opa.

De mensen in Tamale blijven ons flashen. De bedoeling is dan om terug te bellen, zodat de kosten voor ons zijn. Mister Ramzy van het project NCCELP is één van de vele flashers. Op het moment dat hij probeerde contact met ons te krijgen, konden wij geen telefoon aannemen. Zo kon het dus gebeuren dat we een 'missed call' in onze telefoon zagen. Toen Dees terugbelde, verwachtte zij een normaal gesprek in de trant van: 'How are you?'; 'How is mister Ben?'; 'How is Takoradi?' enz. enz. Echter……er wachtte mij een complete verrassing: Mister Ramzy gaf de kinderen de mogelijkheid om madam Dies telefonisch te 'greeten'. Ik hoorde vele kinderstemmetjes, die me allemaal lieten weten: 'We miss you; when do you come back?' Op zo'n moment realiseer je je weer dat deze kansarme kinderen je écht missen en je meer nodig hebben dan de kinderen op een privéschool.

Dit tafereel herhaalde zich een maand later. Dit keer werd madam Dies door de kinderen begroet in het Frans: 'Bonjour, ça va?' Toen ik later mister Ramzy weer aan de lijn had, vroeg ik hem of hij inmiddels hulp had gekregen van een vrijwilliger. Zijn antwoord luidde: 'Only for 2 weeks, but then she started travelling; so it was not stable like it was when you were here'.

Toen we meubelmaker Salis een keer aan de lijn hadden, liet hij weten dat zijn hutje was afgebrand. Oorzaak: Spelende kinderen met vuur. Salis benadrukte bij Ben dat hij dit slechte nieuws niet tegen Dees mocht vertellen, want je vertelt geen slecht nieuws tegen een vrouw!!!

Sommige vrienden van ons in Tamale hebben al een emailadres, anderen (nog) niet. Toen we onze vriend Maliek een keer belden, liet hij vol trots weten: 'I have an emailaddress and I will give it to you when you come to Tamale'. Toen wij zeiden: 'You can also give it now by phone or by text message, luidde zijn reactie: 'No, is not possible, because it's Sunday'. Wat een constatering, dat wij om die reden nog anderhalve maand moeten wachten op een emailadres, maar ja…….…this is Ghana……!

Dus telefoontjes naar Tamale zijn altijd weer bijzonder: Paul die ons vertelt dat het NorGhaVo-kantoor helemaal leeg is; Taiba die zegt: 'In Tamale it's okay; the normal every day story'; Suhayini die zegt: 'I miss you too much and that's why I am looking now to your picture' (begin maart is Suhayini teruggekeerd naar Tamale, na een afwezigheid van enkele maanden in Accra, vanwege een bezoekje aan haar a.s. schoonouders); Madam Mariam van de stageplek hairdressing die nog steeds niet met een gedeelte van haar leerlingen op ons trainingscentrum in Lamashegu zit, brak het telefoongesprek af met de woorden: 'My English is finished now; call back tomorrow'. Laatstgenoemde spreekt namelijk nauwelijks Engels en verzocht ons om na het weekend terug te bellen, zodat één van de meisjes de telefoon kon beantwoorden in het Engels en naar madam Mariam kon vertalen in het Dagbani.

Of wat te denken van oud-collega Ezekel van Cambridge Garden Academy? Hij liet weten in Accra te zijn en was doende om zijn toekomst te plannen: Werd het een baantje bij de Ghana Immigration Service of werd het iets in de oil/gaz industry?; ook oud-collega Aziz liet van zich horen: 'Madam Dies I want to see you face to face, because I can only see your picture on internet!' Dan belt plotseling mister Halilahi uit Tamale. Dergelijke telefoontjes betekenen meestal dat er problemen zijn.

En ja hoor…Het dak van één van de containers was voor 50% vernield door de hevige regenval. Het betreft de container die in principe nog steeds is gereserveerd voor madam Mariam. De beste man vroeg zich - terecht - af wie deze reparatiekosten nu moest betalen: Hijzelf of madam Mariam. De laatste gaf overigens niet thuis! Wij adviseerden hem zelf voor de kosten op te draaien, maar dan wel zelf de container te gaan gebruiken. Iedereen wacht namelijk inmiddels al 2 jaren op het antwoord van madam Mariam of ze al dan niet de bewuste container zal gebruiken. Als zij niet duidelijk is, dan moet de andere partij maar duidelijkheid scheppen.

Weken later laat mister Halilahi weten: 'My wife delivered a baby boy'; dat is nummer 3 in de rij. Mister Halilahi heeft nu 3 zoontjes. De naam van de derde telg luidt: Mohammed Wunam.

De telefoontjes uit Tamale blijven doorgaan…..De vader van kapster Akiti liet weten: 'If you visit us one day in Tamale, then we organize a party'; Steven (broer van onze voormalige huisbaas Jacob) vertelde over zijn studie in Kumasi en madam Margaret van de school Cambridge Garden Academy deelde mee dat de school inmiddels een P3 had (groep 5) en dat men ook overwoog om net als op onze school in Takoradi, excursies voor de kinderen te gaan organiseren; weefmeisje Asia vertelde dat Hamishouw (één van de oud NFD-meisjes die het project voortijdig had verlaten) haar in de shop had bezocht. Zij had naar Ben en Dees gevraagd. Ze zou doende zijn met computerles of Hudu die zegt: 'I miss you people too much and I feel alone since you left', of Paul die enkele dagen naar de 'village' moest, i.v.m. een zieke oom, waarvoor hij de operatie mag betalen, of het bericht van Azara die laat weten dat de moeder van Adam Rafia is overleden en zo heeft een ieder een eigen verhaal.

Op 19 maart belden wij Paul in Tamale: Zijn oudste zoontje Ausbert werd alweer 3 jaar.

Als wij bellen naar onze vrienden in Tamale, dan is alles altijd 'fine, fine, fine'. Op 24 maart lezen wij in de krant dat Tamale al een maand geen water heeft en niemand die daar iets over heeft gezegd. In de beleving van 'our friends' is Tamale altijd 'fine, fine, fine!'

In Tamale is een Amerikaanse maatschappij gestart met de upgrading van de drink-watervoorziening.Vreemd, aangezien een Nederlands bedrijf - Bi water - jarenlang hetzelfde heeft gedaan en vorig jaar uit Tamale is vertrokken nadat de werkzaamheden waren beeindigd.

In de nieuwsberichten lezen we het volgende over Tamale: Het is gebruikelijk in Ghana dat auto's van vorige regeringsleiders in het openbaar worden geveild. Dit keer vond de veiling plaats bij het Tamale Teaching Hospital, alwaar op dat moment 11 auto's van vorige regeringsleiders stonden. Het is een algemene trent dat de Ghanese jeugd ontevreden is over hun situatie en dan met name als het gaat om het ontbreken van perspectief op werk. Uit onvrede hebben jeugdige aanhangers van de NDC-partij 8 van de 11 auto's gestolen. De politie heeft inmiddels aangekondigd dat de daders zullen worden opgespoord en in de gevangenis zullen belanden.

Het gemak waarmee gevraagd wordt, begint ons behoorlijk te storen: 'Give me one dollar and you are my friend'……'Obruni, give me 10 pesewas'……….Ben komt dan altijd met een wedervraag en zegt dan bijvoorbeeld: 'Why you don't ask 100 Cedis?' Dit soort reacties is men totaal niet gewend; men is dan meestal met stomheid geslagen en men verlaat dan zwijgend de scene.

Een ander voorval: Ben keert terug van de bank en ziet dat zijn geparkeerde auto wordt gewassen. Hij is erg verbaasd, want dit gebeurt namelijk ongevraagd. Natuurlijk wil degene geld zien. Ben liet de autowasser weten dat hij niet gediend was van dit soort praktijken. De man keek hem niet begrijpend aan en bleef herhalen: 'Give me money'. In dit soort situaties is er maar één oplossing: Wegrijden…................

's Morgens in alle vroegte lopen er altijd verschillende mensen langs ons huis. Eerst horen we: 'Eggs for sale'; daarna: 'Teabread, teabread' en tenslotte komt de schoenenpoetser voorbij die op een box slaat waar zijn schoensmeer cq borstels inzitten.

Half februari: Dees voelt zich niet lekker. Toch niet weer malaria? Op 16 februari werd geprikt, maar niets aan de hand. 10 maart: En weer is er die knallende hoofdpijn en gaat Dees richting Citilab om te laten checken op malaria. Deze keer is het raak. Voor de 19e keer heeft Dees malaria. In de wachtruimte van Citilab, hangt o.a. de volgende tekst: 'God heals you! Citilab wishes you speedy recovery!' De 3-daagse kuur Artemos-plus bood weer uitkomst. Twee weken later werd er opnieuw gecheckt en waren er geen malariaparasieten meer te zien. Het was dus weer in orde.

In februari moest de verzekering van de auto verlengd worden en moest de auto opnieuw gekeurd worden. Voor dit laatste ging 'grand-pa' mee, of tewel Eric van de Tessark-school. De auto werd goed gekeurd.

Bedelen hoort bij Ghana en dan maakt het niets uit of je in Tamale of in Takoradi woont. Aan het fenomeen bedelen zijn we dan ook wel gewend, maar…….…als een winkelmeisje tegen je zegt: 'Let's share your shopping', dan gaat dit toch wel erg ver.

Opmerkelijk krantenbericht: Een 20-jarige jongen uit Takoradi werd door zijn vader op het matje geroepen, omdat hij veel te laat thuiskwam en niet studeerde. Daarop nam de jongen wel een erg rigoreuze beslissing, want………….hij hing zich op!

20 februari: In Takoradi is het 33 graden; in Tamale is het maar liefst 42 graden!

16 maart: In Takoradi is het opnieuw 33 graden; in Tamale is er nog een graadje bijgekomen en is het 43 graden!

Ben controleert dagelijks zijn auto (oliepeil e.d.). Toen hij op 21 februari de motorkap opende, keek hij recht in de ogen van de 2 jonge katten, die ook onderdeel uitmaken van de veestapel op onze compound. Twee dagen later zaten er maar liefst 3 katten onder de motorkap!!!

In ons vorige bericht werd melding gemaakt van het feit dat Jacob en Suzy (onze eerste landlords in Tamale) hun derde kind zouden verwachten omstreeks de tweede of de derde week van maart. Op 23 februari ontvingen we echter al een sms-je van Jacob dat Suzy 2 dagen eerder (21 februari) was bevallen van een zoontje.….Thank God….. Susy delivered a baby boy!!! Een paar weken later (na de 'adoration'), kregen we de naam te horen: Ephraim Veiltiwuni Yakubu. In Ghana krijgt een kind vaak een Bijbelse naam en daarnaast nog een traditionele naam. Ephraim is een naam uit de Bijbel en betekent: 'May God help me to be fruitful to the land in which I live'. Veiltiwuni is een traditionele naam en betekent: 'Be good for God and Nature's sake'. Yakubu is de naam van Jacob, zijnde de vader van het kind.

Zoals bekend is er op dit moment (februari 2011) een grote politieke onrust in Libië gaande. Inmiddels zijn 35 Nederlanders met een speciaal vliegtuig opgehaald in Libië en teruggebracht naar Nederland. Mooi! Dit bericht staat in schril contrast met de noodkreet van circa 10.000 Ghanezen die ook in Libië verblijven en die hun regeringsleiders hebben gevraagd om met spoed transport naar Ghana te regelen. De Ghanese regering zegt echter doodleuk, dat er geen enkele noodzaak is om voor repatriëring te zorgen. Conclusie: Mazzel dus als je een Nederlander bent en dikke pech dus als je een Ghanees bent!

Ook lezen we in de krant dat er inmiddels een paar honderd Ghanese huurlingen in Libië vechten om het regime van Kaddafi in stand te houden. Tsja……Ghanezen doen nu eenmaal alles voor geld. Triest! Ghana vindt het onzin om een no-fly zone boven Libië te realiseren. Ghana is het dus niet eens met het NAVO-besluit.

Eind februari: We lezen dat ons buurland Ivoorkust op het randje van een burgeroorlog balanceert.

Per 1 maart komt er in Ghana een verhoging van de luchthavenbelasting.

3 maart: Voor de derde keer in 4 maanden tijd togen we naar de Immigratiedienst in Sekondi. Hopelijk zou men nu onze 'extension' regelen. Over 14 dagen zou namelijk onze verblijfsvergunning verlopen (17 maart). Gewapend met formulieren, paspoorten, geld en een hele map papieren gingen we op pad. De betreffende 'officer' liet weten dat hij geen enkel probleem zou verwachten. Hij zou ons bellen als ons verzoek administratief was afgewikkeld. Wij leverden achtereenvolgens in: Aanvraagformulieren, pasfoto's, begeleidende brieven, paspoorten, retourtickets. Ook werd er betaald. Wij kregen een 'retention slip' mee; dit is een bewijs dat je je paspoorten hebt ingeleverd. Een dag later kregen we een telefoontje dat men nóg een document nodig had en wel de 'appointment letter' van CPYWD (de NGO van mister Jacob). Ook deze brief werd enkele dagen later - op 8 maart - door ons ingeleverd op de Immigratiedienst in Sekondi. Toen was alles in orde en officer Ampah liet weten dat wij ongeveer een week later onze paspoorten (voorzien van verlenging) konden ophalen. Hij zou ons bellen als het klaar was.

Hij adviseerde ons om mister Jacob van CPYWD in Tamale te vragen om uit hoofde van zijn functie (direkteur CPYWD) niet alleen Social Welfare in Tamale te verwittigen over het afronden van ons werk bij die NGO, maar tevens dit te laten weten op het hoofdkantoor van de Ghana Immigration Service in Accra, 'just to close your file'.

Toen we op 17 maart nog niets hadden vernomen van 'officer' Ampah van de Immigratiedienst in Sekondi, belden wij hem op. Hij liet ons weten dat de verblijfsvergunning eerst echt helemaal verlopen moest zijn (17 maart), voordat een nieuwe stempel geplaatst kon worden. Bovendien moest zijn 'big man' (zijn baas) nog ondertekenen, maar…..'Don't worry; I will call you back tomorrow'. En dat gebeurde dus weer niet…………..maar….op 21 maart kwam dan toch het verlossende telefoontje van een collega. Aangezien mister Ampah 'on travelling' was naar de Immigration Service in Accra, had hij aan zijn collega gevraagd om 'the white men' te bellen met de mededeling dat wij de paspoorten inclusief verlenging konden ophalen. Natuurlijk reden we dezelfde dag nog naar Sekondi om de paspoorten inclusief stempel in ontvangst te nemen. Officer Ampah werd telefonisch bedankt.

Op het kantoor van de Immigratiedienst in Sekondi troffen we de Nederlandse Esther aan, die ook net haar paspoort had opgehaald. Wij raakten aan de praat. Zij vertelde dat zij 4 jaar geleden 4 maanden in Ghana was geweest en daar de tijd van haar leven had gehad. Nu was zij teruggekeerd voor 3 maanden (waarvan er inmiddels 2 voorbij waren), maar zij liet weten dat zij de 3 maanden niet vol zou maken, omdat haar ervaringen deze ronde eerder negatief dan positief waren geweest: Ergernissen, frustraties, cultuurverschillen die opbraken enz. enz. Uiteraard herkenbaar voor ons en aan gespreksstof was dan ook geen gebrek. Wij gaven haar een lift naar een trotro station en in de auto deelden we onze ervaringen.

Voor wat betreft de Immigratiedienst: Op 21 maart vernamen wij in de Ghanese krant dat per onmiddellijke ingang alle 'hoge pieten' werden overgeplaatst. Zo kon het dus gebeuren dat iemand vanuit Accra naar Paga werd overgeplaatst: Enkele reis zo'n 24 uur. Reden voor deze wisselingen: Bestrijden van corruptie.

Grappig voorval: In de stad komt een jonge vrouw naar Ben toe (ongeveer 25 jaar oud) en zegt: 'Where are you going to?' Ben vraagt: 'Why do you ask this?' Haar antwoord luidt: 'Because I like you'. Wederom vraagt Ben: 'Why?' Antwoord is: 'Because you are white'. Ben loopt vervolgens door en krijgt nog een laatste poging te horen: 'Give me your phonenumber'. Ben vraagt niet meer 'why', maar houdt het verder voor gezien en loopt door. Ja, witte, oude mannen zijn geliefd! Hahaha!!!

Een nog komischer voorval: Een hele dikke zwarte vrouw stapt op Ben af en vraagt: 'Do you want to play with me?' Humoristische Ben antwoordt: 'No, I am okay for the moment'…..Ghanese leuke tafereeltjes op straat, die in Nederland ondenkbaar zijn.

6 maart 2011: Independance Day: Ghana 54 jaar onafhankelijk! Aangezien het op een zondag viel, werd de Public Holiday gevierd op 7 maart. Wij gingen op 6 maart naar de zee en daar werd Dees gestoken door een groot insekt. Dit resulteerde in een gezwollen bovenarm/schouder. Uiteindelijk kwam het toch weer goed.

Op vele fronten zie je dat Takoradi meer geciviliseerd is dan Tamale. Zomaar een voorbeeld: Op een billboard langs de kant van de weg staan een man en een vrouw afgebeeld, die elkaar lachend aankijken en stralend melden: 'Let's plan when to have our baby'….....Familyplanning dus! Daar kunnen ze in Tamale nog veel van leren!!!

Onze landlady Rosamond wil dat wij de huur betalen in dollars en niet in cedis. Cedis omzetten in dollars is geen enkel probleem. Als je in de stad bent, word je altijd aangesproken door 'money changers', die je toeschreeuwen: 'Hé friend, do you want to change money?' Meestal zijn dit mannen uit Mali in lange witte gewaden. Geld wisselen op straat doen wij echter liever niet. Wij geven de voorkeur aan een Forex bureau. Na enig speurwerk vond Ben een goed Forex kantoor, aangezien er zelfs een kwitantie werd verstrekt en bovendien de nummers van de bankbiljetten op de kwitantie werden vermeld. Dit laatste hadden we nog nooit eerder meegemaakt in Ghana.

Zomaar een weetje…..…..een parkeercontroleur (of hoe heet zo'n man) verdient 100 Cedis per maand (ongeveer 50 Euro).

5 april gaan we 'on travelling' naar Tamale, alwaar we op 6 april hopen te arriveren: Het wordt tijd om onze oude vrienden uit het Noorden te gaan bezoeken. Hopelijk geen kapotte bussen onderweg of gewapende overvallen. Dit laatste gebeurt eigenlijk alleen maar 's nachts en wij reizen overdag. Net voor ons vertrek vernemen we dat het toch behoorlijk onrustig is in Tamale. Relletjes zijn aan de orde van de dag. Dit heeft te maken met het oplossen van een moord uit 2008. Er is zelfs een avondklok ingesteld. Desondanks hopen wij toch op een paar leuke dagen/weken in Tamale. De Tessark-school wilde ons al allerlei etenswaren meegeven: Tomaten, aardappelen, bananen, plantain enz. enz. Voor een Ghanees is het heel normaal dat je eten meeneemt als je 'on travelling' gaat. Dat wij niet met een zak tomaten in een STC-bus gaan zitten , werd niet begrepen. Maar….'don't worry, then we will give you some biscuits and something to drink'. De mensen zijn echt ongelooflijk aardig!

Tot zover maar weer….………en tot een andere keer……..….……..!!!